Εθισμός στο διαδίκτυο. Μια έρευνα στα Λατσιά με 884 μαθητές

ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΣΙΩΜΟΥ*

Πρόσφατες μετρήσεις κάνουν λόγο πως 2 δισ. άνθρωποι το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι χρήστες του INTERNET ενώ, 520 εκ. είναι οι χρήστες του Facebook το 2011. Πουθενά δεν είναι σαφέστερη η ευρύτατη διάδοση της χρήσης του Διαδικτύου από ό,τι στη ζωή του σύγχρονου εφήβου.

Οι έφηβοι, περισσότεροι από το 75% των οποίων διαθέτουν κινητό τηλέφωνο, έχουν επικοινωνία με τους συνομηλίκους τους μέσω προηγμένων smartphones, ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης, γραπτών μηνυμάτων και βιντεοσυνομιλίας. Η διαδικτυακή τεχνολογία δημιουργεί ένα μοναδικό σύνολο δυσκολιών για τους παρορμητικούς και συναισθηματικά ασταθείς εφήβους που πλέον αναγνωρίζεται διεθνώς.

Η πρώτη χώρα που αναγνώρισε επίσημα την διαταραχή εθισμού στο διαδίκτυο είναι η Κίνα το Νοέμβριο του 2008, ενώ η διαταραχή αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα δημόσιας υγείας για την Ν. Κορέα.

Έρευνα στα Λατσιά

Τον Οκτώβριο του 2011 στο Γυμνάσιο και Λύκειο του Δήμου Λατσιών της Κύπρου πραγματοποιήθηκε έρευνα για τη διερεύνηση της επικράτησης της διαταραχής εθισμού στο διαδίκτυο μεταξύ εφήβων μαθητών ηλικίας 12 εως 18 ετών. Στο δείγμα της έρευνας συμμετείχαν 884 έφηβοι μαθητές Σχετικά με το φύλο στην έρευνα συμμετείχαν 358 αγόρια και 506 κορίτσια.

Ο μέσος όρος της ηλικίας έναρξης της χρήσης Η/Υ παρατηρείται στα 8 και χρήσης του διαδικτύου στα 10. Στο 55% των περιπτώσεων γνωρίζουν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο από το στενό οικογενειακό περιβάλλον (αδέρφια-γονείς), 15% από φίλους και μόλις 14% από το σχολικό περιβάλλον. Το 80% χρησιμοποιεί το διαδίκτυο καθημερινά, ενώ σημαντική αναφορά είναι ότι 20% επί των χρηστών δηλώνει καθημερινή χρήση πάνω από 5 ώρες.

Ο εθισμός στο διαδίκτυο μετρήθηκε με το κλινικό εργαλείο YDQ (Young, 1996) που προσαρμόστηκε για τον Ελληνικό εφηβικό πληθυσμό (Siomos et al. 2008) και το οποίο έχει εφαρμοστεί σε πολυάριθμες έρευνες σε διάφορες χώρες στο κόσμο. Το ποσοστό εθισμού επί των χρηστών του διαδικτύου αγγίζει το 16% (7.2% αγόρια και 8.7% κορίτσια, χωρίς στατιστικά σημαντική διαφορά) και το οποίο χαρακτηρίζεται αρκετά υψηλό. Οι διαδικτυακές δραστηριότητες των εθισμένων εφήβων ανάλογα με το φύλο είναι, η διαδικτυακή επικοινωνία για τα κορίτσια (ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, e-mail, chatrooms) και το διαδικτυακά παιχνίδια για τα αγόρια.

Συμπερασματικά με βάση την παραπάνω έρευνα θα μπορούσε να ειπωθεί πως η διείσδυση του διαδικτύου είναι ταχύτατη μεταξύ των παιδιών και των εφήβων, αλλά δεν συνοδεύεται από αντίστοιχη ταχύτητα διείσδυσης εκπαιδευτικών εφαρμογών του στην σχολική τάξη, στοχεύοντας στη δημιουργική, ηθική και ορθολογική χρήση του μέσου. Αποτέλεσμα αυτής της αναντιστοιχίας είναι η εμπειρική ενασχόληση των παιδιών στη χρήση του διαδικτύου να τα ωθεί στην ανάπτυξη παθολογικών συμπεριφορών προσκόλλησης οι οποίες εκφράζονται με τον εθισμό στο διαδίκτυο και οι οποίες έχουν σοβαρές συνέπειες ακαδημαϊκής, κοινωνικής, ψυχολογικής και σωματικής φύσης.

Είναι διεθνώς αποδεκτό πως η σχέση των παιδιών με το διαδίκτυο χτίζεται σταδιακά και σε βάθος χρόνου και ο ρόλος της εκπαίδευσης στην ομαλή μετάβαση από την κοινωνία όπως την γνωρίζαμε στην κοινωνία της πληροφορίας είναι πολύ σημαντικός. Στην έννοια της εκπαίδευσης για την ασφαλή, ηθική και ορθολογική χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά, οφείλουν να συμμετέχουν, οι γονείς, το σχολείο και οι ειδικοί επιστήμονες της διάδρασης των νέων τεχνολογιών με τον άνθρωπο. Οι τελευταίοι οφείλουν να κοινοποιούν τα πορίσματα των ερευνών και της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεών τους, με σκοπό να βοηθούν τα κράτη στην ανάπτυξη ασφαλών πολιτικών υιοθέτησης των νέων τεχνολογιών, λαμβάνοντας υπόψιν τους πάντοτε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κοινωνιών όπου αυτές οι πολιτικές εφαρμόζονται

*Ψυχίατρος παιδιών και εφήβων, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο MD, MSc, PhD

ΑΣΚΗΣΗ

• Πως έμαθαν οι νέοι να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο;
• Πόσοι νέοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο καθημερινά;
• Πόσοι νέοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο πάνω από πέντε ώρες;
• Πόσοι νέοι είναι εθισμένοι;
• Πόσοι είναι αγόρια και πόσοι κορίτσια;

Ανοίξτε το excel σχεδιάστε κατάλληλους πίνακες για τις απαντήσεις σας και έπειτα φτιάξτε δύο γραφήματα της επιλογής σας